Türkiye’de bir şirket kurmak, yalnızca ürün veya hizmet üretmek anlamına gelmez. Aynı zamanda yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesi gerekir. Bu yükümlülüklerin en önemlisi vergilerdir. Türkiye’de faaliyet gösteren her şirket, belirli dönemlerde çeşitli vergiler ödemekle yükümlüdür.
Kurumlar Vergisi
Kurumlar vergisi, sermaye şirketlerinin (anonim şirket, limited şirket gibi) yıl sonunda elde ettikleri safi kazanç üzerinden ödedikleri gelir vergisidir. Vergi oranı genel olarak %20’dir. Ancak belirli sektörler ve teşvikli bölgelerde bu oran değişebilir. Her yıl nisan ayının sonuna kadar beyan edilir ve ödemesi yapılır. Örneğin, 1.000.000 TL kâr eden bir şirket, 200.000 TL kurumlar vergisi öder.
Katma Değer Vergisi (KDV)
KDV, mal ve hizmet satışlarında uygulanan dolaylı bir vergidir. Tüketici tarafından ödenir ancak satıcı şirketler bu vergiyi tahsil edip devlete iletmekle yükümlüdür. Genel oran %20’dir. Ancak bazı ürün ve hizmetlerde bu oran %10 veya %1 olabilir. Aylık olarak beyan edilir ve takip eden ayın 26’sına kadar ödenir.
Geçici Vergi
Geçici vergi, kurumlar vergisine mahsuben yıl içinde dört kez ödenen peşin vergidir. Şirketler üçer aylık dönemlerde kazançlarını beyan eder ve %20 oranında vergi öder. Yıl sonunda ödenen kurumlar vergisinden bu geçici vergiler düşülür.
Damga Vergisi
Damga vergisi, şirketlerin düzenlediği resmi belgelerden alınır. Sözleşmeler, kira anlaşmaları, taahhütnameler gibi evraklar damga vergisine tabidir. Genellikle binde oranlarıyla hesaplanır. Örneğin, 100.000 TL’lik bir sözleşmede yaklaşık 948 TL damga vergisi ödenir.
Stopaj (Gelir Vergisi Tevkifatı)
Stopaj, şirketin yaptığı bazı ödemelerden kesilen vergidir. Özellikle çalışan maaşlarından yapılan kesintiler, işyeri kira ödemeleri ve serbest meslek ödemeleri bu kapsamdadır. Çalışan maaşlarında %15 ile %40 arasında değişen oranlar uygulanır. Kira stopajı genellikle %20’dir. Stopaj, muhtasar beyanname ile aylık ya da üç aylık periyotlarla beyan edilir.
Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)
Şirketin aktifinde bulunan araçlar için her yıl ocak ve temmuz aylarında olmak üzere iki taksitle ödenir. Vergi tutarı aracın türüne, yaşına, motor hacmine ve değerine göre değişir.
Emlak Vergisi
Şirketin sahibi olduğu bina, arsa ya da araziler için her yıl belediyeye ödenen vergidir. İşyerleri için oran genellikle binde 4’tür. İlk taksit mayıs, ikinci taksit kasım ayında ödenir.
Çevre Temizlik Vergisi
İşyeri veya binanın bağlı bulunduğu belediye tarafından alınır. Şirketin bulunduğu yere ve büyüklüğüne göre farklılık gösterebilir. Genellikle su faturalarına yansıtılır.
Turizm Payı
Turizm sektöründe faaliyet gösteren otel, pansiyon, seyahat acentesi gibi işletmelerin ödemesi gereken bir vergidir. Ciroya göre %0,1 ile %0,2 arasında oran uygulanır. Üç aylık dönemlerde beyan edilir.
Özel İletişim Vergisi (ÖİV)
Şirketler doğrudan bu vergiyi ödemez; ancak telefon, internet gibi hizmetler üzerinden dolaylı olarak bu vergiyi öderler. Özellikle iletişim altyapısı sunan şirketler için önemlidir. Oranı genellikle %10’dur.
Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV)
Doğrudan şirketleri ilgilendirmese de, şirketler bankacılık hizmetleri aldığında (örneğin kredi kullanımı) bu vergi dolaylı olarak masraflarına yansır. Genellikle bankalar tarafından tahsil edilir.
Vergi Levhası Zorunluluğu
Her yıl mayıs ayında vergi levhası elektronik ortamda yenilenmeli ve iş yerinde görünür bir yerde asılı olmalıdır. Vergi levhasında şirketin yıllık beyan edilen gelirleri yer alır.
E-Fatura ve E-Arşiv Fatura Zorunluluğu
Belirli ciro sınırını aşan şirketler için e-fatura ve e-arşiv sistemine geçmek zorunludur. Bu sistem, kağıt fatura düzenleme yükünü ortadan kaldırır ve işlemleri kolaylaştırır.
Defter Tutma ve Beyanname Süreçleri
Şirketler, bilanço esasına veya işletme hesabı esasına göre yasal defter tutmak zorundadır. Aylık ve yıllık beyannameler, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesi üzerinden elektronik ortamda verilir.
Türkiye’de şirketler için vergi yükümlülükleri oldukça kapsamlıdır. Her vergi türünün kendine özgü oranı, ödeme dönemi ve beyan şekli vardır. Bu nedenle şirketlerin bir mali müşavirle çalışması ve düzenli olarak mali takibini yapması büyük önem taşır. Vergi cezalarından kaçınmak, devletle olan yükümlülükleri zamanında yerine getirmek ve sürdürülebilir bir iş yürütmek adına bu vergiler doğru şekilde takip edilmelidir.
