Spot kredi, işletmelerin kısa vadeli ve acil nakit ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullandıkları, faiz oranı ve geri ödeme tarihi kredi kullanım anında sabit olarak belirlenen bir ticari kredi türüdür. Faiz oranının vade boyunca sabit kalması, özellikle dalgalı piyasa koşullarında maliyet öngörüsü yapmak isteyen firmalar için önemli bir avantaj sağlar.
Genellikle 1 yıl veya daha kısa vadeli olarak sunulan spot krediler, sabit faiz ve tek seferlik geri ödeme koşullarıyla ticari krediler arasında ayrıcalıklı bir yere sahiptir.
Spot Kredinin Tanımı
Spot kredi, vade ve faiz oranı kredi kullandırıldığı anda belirlenen, genellikle vade sonunda anapara ve faizin birlikte ödendiği sabit maliyetli kredi türüdür. Bu özellikleriyle borçlanan işletme, vade boyunca değişen piyasa faizlerinden etkilenmeden maliyetini baştan bilerek hareket edebilir.
Spot Kredinin Temel Özellikleri
| Özellik | Açıklama |
|---|---|
| Faiz Yapısı | Sabit (kredi başlangıcında belirlenir) |
| Vade Süresi | Genellikle 30 gün ile 1 yıl arası |
| Geri Ödeme Şekli | Vade sonunda, anapara ve faiz birlikte ödenir |
| Teminat Durumu | Genellikle teminat istenir (ipotek, kefalet, çek vb.) |
| Kullanım Amaçları | Kısa vadeli likidite ihtiyacı, stok alımı, geçici finansman açığı |
| Vergi Avantajı | Faiz giderleri vergi matrahından düşülebilir |
Spot Kredinin Kullanım Alanları
Spot krediler, ani nakit ihtiyacı olan, fakat bu ihtiyacın kısa sürede karşılanacağına inanan işletmeler için idealdir. Kullanım alanları şunlardır:
- Hammadde veya mal alımı için kısa vadeli ödeme ihtiyacı
- Vergi, SGK, kira, personel ödemeleri gibi dönemsel yükümlülükler
- Proje bazlı kısa süreli finansman ihtiyacı
- Satıştan elde edilecek nakdin gelmesi beklenirken oluşan finans boşluğunun kapatılması
Avantajları
- Faiz Sabitliği: Vade boyunca faiz değişmez, bütçe planlaması kolaylaşır.
- Öngörülebilir Maliyet: Kredi maliyeti baştan bellidir, sürpriz yoktur.
- Basit Yapı: Geri ödeme sistemi karmaşık değildir; vade sonunda toplu ödeme yapılır.
- Hızlı Tahsis: Uygun teminat ve kredi skoru olan firmalara hızlıca sunulabilir.
Dezavantajları ve Riskleri
| Risk / Dezavantaj | Açıklama |
|---|---|
| Toplu Geri Ödeme Riski | Vade sonunda tüm borç ödenir; bu da yüksek likidite gerektirir. |
| Erken Kapatma Esnekliği Yok | Genellikle vade öncesi kapama durumunda faiz indirimi yapılmaz. |
| Kısa Vade Sıkıntısı | Kısa vade nedeniyle sürekli yenileme ihtiyacı doğar. |
| Teminat Baskısı | Bankalar genellikle güçlü teminat talep eder. |
Spot Kredi Örnek Hesaplama
Firma: XYZ İnşaat Ltd.
Kredi Tutarı: 500.000 TL
Vade: 90 gün
Faiz Oranı: %3 (3 aylık basit faiz)Faiz Tutarı:
500.000 TL × %3 = 15.000 TLToplam Geri Ödeme (Vade Sonunda):
500.000 TL + 15.000 TL = 515.000 TLFirma, 90 gün sonunda toplam 515.000 TL ödeme yaparak kredi borcunu kapatır. Bu süre içinde faiz oranı değişse dahi, firma sabit oranla işlem yaptığı için ek maliyetle karşılaşmaz.
Spot Kredi ile Rotatif Kredi Karşılaştırması
| Kriter | Spot Kredi | Rotatif Kredi |
|---|---|---|
| Faiz Yapısı | Sabit | Değişken |
| Geri Ödeme | Vade sonunda toplu | Esnek (kısmi geri ödeme imkânı) |
| Vade Süresi | Sabit ve kısa (genelde < 1 yıl) | Esnek, genelde 1 yıl limitli |
| Kullanım Şekli | Tek seferlik | Sürekli kullanım, limit dâhilinde |
| Planlama Avantajı | Yüksek | Orta |
| Faiz Maliyeti | Vade sonunda ödenir | Kullanım gününe göre hesaplanır |
Kimler İçin Uygundur?
- Gelirleri düzenli ve kısa vadeli borçlarını kolayca çevirebilen firmalar
- Mevsimsel ya da dönemsel ödemeleri olan işletmeler
- Nakit akışı güçlü, büyük montanlı kısa vadeli ödemeleri olan şirketler
- Kredi maliyetini en baştan görmek isteyen muhasebe disiplinine önem veren yöneticiler
Spot kredi, düşük faiz dönemlerinde ve kısa vadeli finansman ihtiyaçlarında sabit maliyet avantajı sağlayan, basit ve öngörülebilir bir kredi türüdür. Ancak toplu ödeme zorunluluğu, özellikle ödeme döneminde nakit sıkıntısı çeken firmalar için risk oluşturabilir.
Öneriler:
- Spot krediye başvurmadan önce vade sonunda ödeme yapacak likiditeye sahip olunmalı
- Vade sonunda yapılacak ödemeye özel nakit akışı planı hazırlanmalı
- Faiz oranları piyasa koşullarıyla karşılaştırılarak karar verilmelidir
- Alternatif kredi türleriyle (örneğin rotatif veya taksitli işletme kredileri) maliyet karşılaştırması yapılmalıdır
