Damga vergisi, resmi belgeler, sözleşmeler, makbuzlar ve çeşitli yazılı kağıtlar üzerinden alınan bir mali yükümlülüktür. Türk vergi sisteminde dolaylı vergiler arasında yer alır. Verginin amacı, resmi işlemlerin ve sözleşmelerin devlete bildirilmesini teşvik etmek ve bu işlemler üzerinden gelir elde etmektir.
Bu vergi, Damga Vergisi Kanunu (488 Sayılı Kanun) ile düzenlenmiş olup, hem gerçek hem tüzel kişileri kapsar.
Damga Vergisinin Kapsamı
Damga vergisine tabi olan işlemler genel olarak aşağıdaki belgelerle ilgilidir:
- İş sözleşmeleri
- Kira sözleşmeleri
- Taahhütname ve kefaletnameler
- İhale kararları
- Alım-satım sözleşmeleri
- Mali tablolar
- Teminat mektupları
- Makbuzlar
- Maliyet hesapları
Kısacası, ekonomik bir değer taşıyan ve bir yükümlülük altına girilmesini sağlayan tüm yazılı belgeler, damga vergisine tabidir.
Damga Vergisi Mükellefi Kimdir?
Damga vergisini ödeyecek kişi genellikle belgeyi imzalayan taraflardan biri veya her ikisi olabilir. Mükellefiyet, belgenin türüne göre değişir:
| Belge Türü | Mükellef |
|---|---|
| İş sözleşmeleri | İşveren |
| Kira sözleşmeleri | Kiracı ve/veya kiraya veren |
| Satış sözleşmeleri | Alıcı veya satıcı |
| Teminat mektupları | Mektubu düzenleyen taraf |
Vergi sorumlusu, çoğu zaman belgeyi düzenleyen veya kabul eden taraftır. Ancak özel durumlarda ortak sorumluluk da söz konusu olabilir.
Damga Vergisi Oranları
Damga vergisi iki şekilde tahsil edilir:
- Oran (%) Bazlı Damga Vergisi: Belge üzerindeki parasal değere göre belirlenir.
- Maktu (Sabit) Damga Vergisi: Belgenin türüne göre sabit tutarlarda alınır.
2025 yılı itibarıyla bazı güncel oran örnekleri:
| Belge Türü | Vergi Oranı / Tutarı |
|---|---|
| Ücret Bordrosu | %0,759 |
| Kira Sözleşmesi | %0,189 |
| Ticari Sözleşmeler | %0,948 |
| Kefaletname / Taahhütname | %0,948 |
| İhale Kararları | %0,568 |
| Maktu Damga Vergisi (Bazı belgeler) | 151,00 TL (sabit) |
Not: Oranlar her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yeniden değerleme oranına göre güncellenmektedir.
Damga Vergisinin Hesaplanması
Örnek Hesaplama: İş Sözleşmesi
- Brüt maaş: 25.000 TL
- Damga vergisi oranı: %0,759
- Hesaplama:
25.000 x 0,00759 = 189,75 TL
Bu tutar işveren tarafından her ay çalışanın bordrosu üzerinden beyan edilip ödenir.
Damga Vergisinin Beyanı ve Ödeme Süreci
Damga vergisi, Gelir İdaresi Başkanlığı’na bağlı vergi dairelerine beyan edilerek ödenir.
- Beyan Süresi: Belgelerin düzenlendiği ayı takip eden ayın 23. günü akşamına kadar beyan edilmelidir.
- Ödeme Süresi: Beyanı izleyen ayın 26. günü akşamına kadar ödenir.
- Beyanname Türü: KDV, Muhtasar gibi vergi türlerinin aksine, özel olarak “Damga Vergisi Beyannamesi” ile beyan edilir.
Elektronik ortamda beyanname gönderimi e-beyanname sistemi üzerinden yapılmaktadır.
Damga Vergisinden Muafiyetler
Bazı kurum ve belgeler, kanunen damga vergisinden muaftır. Örnekler:
| Muaf Kurum / Belge Türü | Açıklama |
|---|---|
| Kamu Kurumları Arası Belgeler | Kurumlar arasında düzenlenen yazışmalar |
| Öğrencilikle ilgili belgeler | Diploma, transkript, öğrenci belgesi |
| Askerlik ve sosyal yardım işlemleri | Yoksulluk belgesi, askerlik sevk belgesi |
| İhracat işlemleri | İhracat beyannameleri |
| Yurtdışı mukimlerle yapılan bazı işlemler | Uluslararası anlaşmalara dayanan belgeler |
Ayrıca, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu kapsamındaki bazı belgeler ve mahkeme kararı ile düzenlenen belgeler de damga vergisinden muaftır.
Damga Vergisi ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Damga vergisini kim öder?
Belgeyi düzenleyen taraf ya da sözleşmeye taraf olan kişi ya da kurumlar ödemekle yükümlüdür. Bazen her iki taraf da ortak sorumlu olur.
Her sözleşme damga vergisine tabi midir?
Hayır. Damga vergisi, ekonomik bir değer ifade eden sözleşmeler için geçerlidir. Bilgi amaçlı ya da özel yazışmalar genellikle kapsam dışıdır.
Damga vergisi kesilmeden belge geçersiz mi olur?
Hayır. Vergi kesilmemiş olsa da belge hukuken geçerlidir; ancak vergi ödenmediği tespit edilirse gecikme cezası ve faiz uygulanabilir.
Damga vergisi, ekonomik ve hukuki işlemleri kayıt altına alarak devlete gelir sağlayan önemli bir dolaylı vergi türüdür. Sözleşmelerin, bordroların, taahhütnamelerin ve daha pek çok belgenin yasal geçerliliği açısından damga vergisinin doğru hesaplanması ve zamanında ödenmesi büyük önem taşır. Hem bireysel işlemlerde hem de kurumsal sözleşmelerde damga vergisi yükümlülüklerinin ihmal edilmemesi, ileride oluşabilecek yasal ve mali riskleri önler.
